Điện toán đám mây, còn gọi là điện toán máy chủ ảo, là mô hình điện toán sử dụng công nghệ máy tính và phát triển dựa vào mạng Internet. Thuật ngữ “đám mây” ở đây là lối nói ẩn dụ chỉ mạng Internet và như sự liên tưởng về độ phức tạp của các cơ sở hạ tầng chứa trong nó. Liệu 80% thị phần còn phụ thuộc vào nước ngoài?

Năm 2024 được đánh giá là một năm bản lề cho sự phát triển của Internet vạn vật (IoT) và nhờ đó điện toán đám mây phát triển nhanh chóng, trở thành nền tảng công nghệ dẫn dắt toàn cầu.

Ngày nay, điện toán đám mây không còn xa vời mà là những thứ mà chúng ta vẫn đang sử dụng hàng ngày, hàng giờ như thư điện tử, ảnh trên nền tảng mạng xã hội Facebook, Instagram, Zalo…, các video trên YouTube, TikTok…. Phần lớn các nền tảng và các dịch vụ được sử dụng phổ biến hiện nay đều đang vận hành trên cơ sở sử dụng công nghệ điện toán đám mây.

Việt Nam với khả năng chiến thắng trên sân nhà?

Việt Nam với nguồn tài nguyên nhân sự thông minh có nhiều cơ hội phát triển thị trường điện toán đám mây. Trên thực tế, ngày càng nhiều doanh nghiệp Việt đã và đang tham gia thị trường “béo bở” này. Việt Nam được đánh giá là 1 trong 10 thị trường mới nổi trên thị trường trung tâm dữ liệu điện toán đám mây. Theo báo cáo cuối năm ngoái 2023 của Research and Markets, quy mô thị trường trung tâm dữ liệu Việt Nam dự kiến sẽ tăng trưởng với tốc độ là 10,68% trong giai đoạn 2022 – 2028. Năm 2023, giá trị toàn thị trường trong nước ước đạt 620 triệu USD, dự kiến tăng lên 1,037 tỷ USD vào năm 2028.

Trong khi đó, Thị trường toàn cầu về Internet vạn vật (IoT) ước tính đạt 1,3 nghìn tỷ USD vào năm 2022, dự kiến ​​sẽ đạt quy mô sửa đổi là 3,3 nghìn tỷ USD vào năm 2030, tăng trưởng với tốc độ CAGR là 12,4% trong giai đoạn phân tích 2022-2030. Thị trường Việt Nam cũng đang bắt kịp xu hướng nói trên tốc độ tăng trưởng của IoT Việt Nam là 22,5%, từ 1,98 tỉ USD năm 2022 và ước đạt 6,76 tỷ USD vào năm 2028.

Tiềm năng thị trường điện toán đám mây nói riêng và IoT nói chung rất lớn. Theo dự báo, chỉ 1 năm nữa sẽ có khoảng 100 nghìn tỷ gigabyte dữ liệu được lưu trữ trên đám mây, tương đương một nửa tổng dung lượng lưu trữ dữ liệu toàn cầu. Do đó, đầu tư vào các Trung tâm dữ liệu (Data Center), hay còn được mệnh danh là “trái tim của Internet”, là một loại đầu tư mới của các nhà mạng. Nếu không đầu tư vào đây, các nhà mạng sẽ không có không gian tăng trưởng mới và có khả năng bị thay thế. Vì thế, nhiều nhà mạng vẫn đang tiếp tục đầu tư nhiều hơn nữa vào nền tảng điện toán đám mây “Make in Viet Nam” đáp ứng các tiêu chuẩn chung.

Với lợi thế sân nhà, đội ngũ nhân sự thông minh, nắm bắt công nghệ đã và đang là nhân tố đảm bảo cho điện toán đám mây Make in Viet Nam phát triển. Trên thực tế, để đảm bảo tốc độ, an toàn, bảo mật và cả yêu cầu pháp lý, các ông lớn ngoại đã hợp tác trong nước để tạo ra các hệ thống chung đáp ứng thị trường trong nước. Khả năng hội nhập và bắt kịp thị trường đang được các doanh nghiệp Việt thực hiện thành công với các tên tuổi lớn như Viettel, VNPT, CMC, FPT…

Vấn đề bảo mật dữ liệu trên nền tảng điện toán đám mây

Bên cạnh rất nhiều ưu thế mà điện toán đám mây mang lại, công nghệ này cũng đặt ra những thách thức, trong đó có vấn đề bảo mật và quyền riêng tư của các dữ liệu được lưu trữ trên đám mây.

Đám mây thường được coi là một khái niệm khó nắm bắt – vô hình và bằng cách nào đó, giữ tất cả dữ liệu của chúng ta an toàn ở một nơi rất xa. Vấn đề mất hay rò rỉ dữ liệu chính là mối quan tâm hàng đầu của các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ khi chuyển dữ liệu lên “đám mây”. Liệu thực tế có phải vậy không?

Về mặt công nghệ, dữ liệu điện toán đám mây được rải rộng trên một nền tảng – tầng “mây”. Tầng mây được bảo mật cao và là một nền tảng vững chắc cho dữ liệu chạy trên đó. Rủi ro không phải không có nhưng khả năng can thiệp vào hệ thống đám mây là không dễ dàng. Tuy nhiên khả năng dễ tổn thương nhất lại nằm ở giao diện người dùng.

Với ưu điểm dễ truy cập, người dùng có thể truy cập dữ liệu đám mây mọi nơi, mọi lúc và cung cấp quyền truy cập rất nhiều người. Nếu không quản lý chặt chẽ quyền truy cập, quản lý danh tính thì rất dễ trở thành điểm yếu để tin tặc khai thác tấn công, từ đó dẫn đến nguy cơ bị mất dữ liệu. Sẽ trở thành vấn đề nghiêm trọng nếu đó là những dữ liệu về tài chính ngân hàng, thương mại điện tử, hành chính công…

Rủi ro an ninh mạng trong điện toán đám mây còn trở nên phức tạp hơn khi các tổ chức muốn sử dụng nhiều nhà cùng cấp dịch vụ đám mây để đáp ứng các nhu cầu hoạt động. Bên cạnh đó, việc thiếu hụt nguồn nhân lực vận hành hệ thông có trình độ cao, hạn chế về ngân sách, quyền riêng tư dữ liệu và khả năng ứng phó khẩn cấp khi có sự cố… cũng là rào cản khi áp dúng công nghệ điện toán đám mây tại các công ty và doanh nghiệp.

Hiện 80% dịch vụ điện toán đám mây tại Việt Nam là của những nhà cung cấp nước ngoài, đơn vị trong nước chỉ cung cấp 20%. Nhưng do các nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài chưa thiết lập hạ tầng tại Việt Nam hoặc mới thiết lập phần nhỏ để đáp ứng yêu cầu luật pháp, đây cũng là một khó khăn thách thức trong bảo mật dữ liệu nếu họ vẫn không đáp ứng đầy đủ Luật An ninh mạng Việt Nam.

Nếu các yêu cầu về an toàn, an ninh theo luật An ninh mạng Việt Nam và các quy định kỹ thuật được các doanh nghiệp tuân thủ tuyệt đối thì điện toán đám mây đảm bảo cấp độ an ninh, an toàn như các công nghệ thông thường, chưa kể khả năng sẵn sàng cao hơn, bảo mật tốt hơn và chạy ổn định hơn, đáp ứng các yêu cầu và là nền tảng cho IoT phát triển.

Ứng dụng hiệu quả công nghệ điện toán đám mây với các doanh nghiệp Việt

Nếu biết tận dụng lợi thế là tính ưu việt của điện toán đám mây, các doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể dẫn đầu xu hướng, và việc dịch chuyển lên đám mây là xu hướng tất yếu. Điện toán đám mây có lợi thế lớn so với các mô hình điện toán khác là tính sẵn sàng cao và chi phí thấp.

Nếu doanh nghiệp mong muốn triển khai dự án trong thời gian ngắn nhất hoặc lưu trữ, sao lưu mà không phải đầu tư chi phí vào hạ tầng vật lý quá nhiều thì nền tảng đám mây chính là lựa chọn tốt nhất. Công nghệ điện toán đám mây có thể giúp giải nhiều “bài toán khó” trong rất nhiều những lĩnh vực của cuộc sống, đặc biệt là các ứng dụng IoT, các ứng dụng theo mô hình phần mềm dạng dịch vụ (SaaS), máy chủ ảo dùng riêng (VPS), dữ liệu dạng dịch vụ (DaaS),…

Chiến lược “dịch chuyển lên mây” được coi là quan trọng để giúp doanh nghiệp trụ vững và phát triển trong nền kinh tế số và chuyển đổi số tại Việt Nam. Đó cũng là nội dung quan trọng trong Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 với 3 trụ cột là Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số.

Có thể nói, năm 2024 này sẽ là năm bản lề, là cơ hội lớn cho điện toán đám mây Việt Nam tăng tốc và bứt phá để từ đó, nền tảng số, điện toán đám mây Make in Viet Nam sẽ là một lựa chọn chiếm ưu thế đối với người dùng trong nước và cả với đối tác nước ngoài.

Tuấn Nguyễn (Theo TC AS&CS số in tháng 11+12/2023)